Κεφάλαιο ς' το Τυπικό για τον Όρθρο

Ο Όρθρος είναι επίσης ακολουθία στοιχείων και με την εναλλαγή κάποιων από αυτά για συγκεκριμένους λόγους δίνει τις διάφορες εκδοχές του.

Ο Όρθρος έχει τις εξής εκδοχές:

α' Όρθρος των Κυριακών
β' Όρθρος  των εορτών
γ' Όρθρος των καθημερινών
δ' Όρθρος του Σαββάτου
ε' Όρθρος καθημερινών της μεγάλης Τεσσαρακοστής
ς'  Όρθρος της Ανάστασης  και της διακαινησίμου εβδομάδας
ζ  Όρθρος με τάξη αρχιερατικής χοροστασίας

Ο Βασικός Όρθρος είναι της Κυριακής
και αποτελείται από τα εξής μέρη:

-Έναρξη
Ο ιερέας: [Ευλογητός ο Θεός ημών...]
Βασιλική ακολουθία
Στις μονές καθ΄όλο το έτος, στις ενορίες μόνο την Μεγάλη  Εβδομάδα
[Δεύτε  προσκυνήσωμεν.... ],[ψαλμοί 19,20,]
-Εξάψαλμος
[δόξα εν υψίστοις....ψαλμοί 3,37,62,87,102,142, η ελπίς ημών κύριε  δόξα σοι]
λέγεται με τρόπο ειδοποίησης του ιερέα το τελευταίο χωρίο:
[... αλληλούια, αλληλούια, αλληλούια, Δόξα σοι ο Θεός,-τρις- Η  ελπίς  ημών Κύριε δόξα σοι]
-Τα ειρηνικά
ο ιερέας:[ Εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν ]
ο ψάλτης,αναγνώστης[ κύριε ελέησον]σε κάθε δέηση
-Το ''Θεός Κύριος''
[Θεός κύριος και επέφανεν ημίν... -στον τρέχοντα ήχο* ]

-Απολυτίκια
-[Δόξα Πατρί και Υιώ...]
Αναστάσιμο Απολυτίκιο,
Αγίου ημέρας ή επανάληψη του Αναστάσιμου,
[Και νυν και αεί...-]
Θεοτοκίο
[Αναστάσιμα απολυτίκια  και θεοτοκίο στον τρέχοντα ήχο]

-Ψαλτήριο-καθίσματα
[ψαλμοί 2,3,17]
-Ευλογητάρια
[Αναστάσιμα ευλογητάρια στον τρέχοντά ήχο]
-Υπακοή ,αναβαθμοί, αντίφωνα, προκείμενο στον τρέχοντα ήχο
- πχ α ήχου
-υπακοή [η του ληστού μετάνοια...]
-αναβαθμοί  αντίφωνα: α', β', γ'
α.[Εν τω θλίβεσθαι με...] δόξα...και νύν[Αγίω πνεύματι...]
β.[Εις τα όρη... ] δόξα....και νυν[Αγίω πνεύματι...]
γ.[Επί τοι ειρηκόσι μοι...]δόξα...και νυν[Αγίω πνεύματι...]
-προκείμενον [νυν αναστήσομαι...]
Στους άλλους ήχους αντιστοιχούν άλλα χωρία υπακοής αναβαθμών αντιφώνων και προκείμενου.
-Αναστάσιμοι κανόνες ή Καταβασίες στον τρέχοντα ήχο

-Εωθινόν Ευαγγέλιον
ο ιερέας: [του κυρίου δεηθώμεν...]
ο ψάλτης[πάσα πνοή αινεσάτω τον Κύριον...]
ο αρχιερέας ή ιερέας [ειρήνη πάσι...]
ο ιερέας διαβάζει από  το Ευαγγέλιο το τρέχον χωρίο
ο  ψάλτης [Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι...]
-ο Ν-50-ψαλμός
[Ελέησον με , ο Θεός κατά το μέγα έλεός  σου...]
δόξα
[ταις των Αποστόλων πρεσβείαις...]
και νυν
[ταις της Θεοτόκου πρεσβείαις....]
-Οι Κανόνες  του τρέχοντος ήχου
ο αναστάσιμος κανόνας
ο κανόνας του αγίου της ημέρας
μεσώδια καθίσματα
καταβασίες
οι ειρμοί χωρίς στίχους τα δε τροπάρια με στίχους για αναστάσιμα, αγίων, θεοτοκία
-Ωδή της Θεοτόκου
[την Θεοτόκον και μητέρα του φωτός...]
-Τα εξαποστειλάρια και θεοτοκία αναστάσιμα
[άγιος κύριος...ότι άγιος εστίν]σε ήχο β'
[αναστάσιμο εξαποστειλάριον
το θεοτοκίον του και
τυχόν  εξαποστειλάριον του Μηναίου]  στον τρέχοντα ήχο
-Οι Αίνοι
[πάσα πνοή...ψαλμός148,149,150]στον τρέχοντα ήχο
-Στίχοι εορτής
-Στιχηρά αναστάσιμα  των αίνων τρέχοντα ήχου]
[αναστάσιμα στιχηρά τέσσερα  και τέσσερα του αγίου ]

-Η Μεγάλη Δοξολογία ή Εωθινά Δοξαστικά
[Δόξα σοι τω δείξαντι το φώς...]στον τρέχοντα ήχο

-Αναστάσιμο τροπάριο στον  τρέχοντα ήχο
-Συμπλήρωμα  τροπάριου αναλόγως ήχου τροπαρίου
[σήμερον σωτηρία των κόσμω γέγονεν...σε ηχο δ']για ήχους α',β',γ',δ'
[Αναστάς εκ του μνήματος...σε ήχο β']για πλ.α', πλ.β', βαρύ και πλ.δ'

ενόσω ψέλνεται η δοξολογία λέγονται χαμηλοφώνως τα εξής:
- εκτενής, πληρωτικά, ευχή κεφαλοκλισίας -Ιερέως-

- απόλυση όρθρου
Μετά το αναστάσιμο τροπάριο και το συμπλήρωμα του μπαίνουμε στην Θεία λειτουργία.


Στο βοηθητικό βιβλίο Εγκόλπιον Ψάλτου και Αναγνώστου περιέχονται τα είδη ,Όρθρων και η χρήση του είναι το επόμενο βήμα όπως και για τον Εσπερινό. Ο πιστός που δεν είναι ακόμη αναγνώστης με βάση το έργο αυτό εξάσκηση πριν το αναλόγιο ώστε να εξοικειωθεί με τη σειρά που εξελίσσονται οι ακολουθίες και οι λειτουργίες.